Yaşlanma hakkında ilginç bilgiler
- Gerontoloji yaşlanma veya yaşlılık üzerine çalışmaların yapıldıı bilim dalıdır. Jerontoloji olarak da söylenmektedir. Gerontoloji terimi ilk defa 1903’te tıp dalında Nobel Ödülü alan Rus bilim adamı İlya Meçnikov tarafından kullanmıştır. 1930’lu yıllardan beri ABD ve Avrupa’da anabilimdalı olarak çeşitli üniversitelerde okutulmaktadır.
- Yaşlanma insanın fiziksel özelliklerin ve biyolojik işlevlerin metabolik strese uyum sağlama yeteneğinin azalmasıdır.
- İnsanlar yetişkinliğe ulaştıklarında yani yaklaşık 25 yaşından sonra yaşlanmaya başlarlar.
- Yaşla birlikte organların performansının azalması, kısmen bu organlarda meydana gelen hücre kaybına bağlıdır, çünkü hücreler kendilerini yenilemek için yeterince hızlı çoğalamazlar.
- Birçok organ yaşla birlikte işlevselliğini yitirir. 65-74 yaşları arasındaki Amerikalıların dörtte biri kör olarak sınıflandırılmıştır. Aynı yaş grubundaki insanların yarısından fazlası ise sağırdır.
- Gözbebeği yaşla birlikte küçülür ve görme daha da zorlaşır.
- Yaşlanma ile birlikte, insan gözün odağını uzaktaki ve yakınlardaki şeyler arasında değiştirmesi zorlaşır. Daha çok yakını görememe olarak bilinir, buna Presbiyopi denir.
- Işığa duyarlılık artarken karanlıkta görme yeteneği de yaşla birlikte azalır.
- Yaşlı insanlar yüksek frekanslardaki sesleri duyamazlar; 65 yaşın üzerindeki çoğu insan 10 Khz frekanstaki sesleri duyamaz. Sağlıklı bir genç yetişkin saniyede 20 Khz e kadar frekanstaki sesleri duyabilir.
- Dil üzerindeki tat tomurcukları yavaş yavaş ölür ve biz yaşlandıkça yenilenemez. Yani yaşlandıkça tat alma duyusunda kayıplar yaşanır.
- Bazı bilimsel çalışmalar ağrı duyarlılığının 70 yaşından sonra hafifçe düştüğünü göstermiştir.
- İnsanlar yaşlandıkça cilt elastikiyetini kaybeder.
- Kadın cinsiyet hormonları cilde uygulandığında, cilt hücrelerinin yenilenmesine ve elastikiyetlerini geliştirmesine yardımcı olabilmektedir.
Yaşlanmak
- 1900’lü yılların başlarında, hayvanlardan elde edilen cinsellik hormonları, erkeklerde cinsellik hormonlarını gençleştirmek için insanlara nakledildi, ancak bu deneysel çabalar işe yaramamıştır.
- Kemikler yaşlandıkça kalsiyumu kaybederler, bu da onları daha kırılgan hale getirir.
- Kemiklerde kalsiyum ve mineral düzeylerini etkileyen yaygın bir hastalık olan osteoporoz, kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.
- Vücut yaşlandıkça nefes almak zorlaşır, çünkü akciğerlerde solunabilen ve depolanabilen hava miktarı zamanla azalır.
- Sigara içmek akciğerlerinizi yaşlandırır. Klinik çalışmalarda, sigara içenlerin akciğerleri, sigara içmeyen aynı yaştakilerin akciğerlerinden 10-15 yaş daha yaşlı görünmektedir.
- Egzersiz yapan yetişkinlerin yaşlandıklarında kardiyovasküler hastalığı olma olasılığı daha düşüktür. Egzersiz kardiyovasküler hastalığa yakalanma riskinizi azaltır.
- Yaşlı insanların kalp atış hızları dakikada 150 atıma kadar çıkarabilir; genç insanlarda ise bu 200’ün üzerine kadar çıkabilir.
- Kalp hastalıkları 65 yaşın üzerindeki insanlar için başta gelen ölüm nedenlerindendir, çünkü kalbin işlev görme yeteneği yaşla birlikte azalır.
- Kalbiniz tarafından pompalanan kan miktarı 90 yaşındayken neredeyse % 50 azalır.
- Yaşlıların büyük bir kısmı iş dolayısı ile sürekli meşgul olan orta yaşlı insanlardan cinsel olarak daha aktiftir.
- Cinsel aktivite yaşla birlikte azalır; Amerikada 20 li yaşlarda evli olanlar haftada dört kez seks yaparken, 60’lı yaşındaki evli çiftler haftada ortalama bir kez seks yapmaktadır.
- Progeria (Erken Yaşlanma Hastalığı) erken yaşlanma belirtileri gösteren bir hastalıktır. Progeria’lı çocukların çoğu kel, cildi ince ve genel kas yorgunluğu yaşarlar. Çoğu yetişkinliğe ulaşmadan kardiyovasküler hastalıklardan ölmektedir.
- Yaşlı insanlar yeni şeyler öğrenmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyarken, yenilikleri en az gençler kadar iyi anlayabilir ve hatırlayabilirler.
- Yaşlanma genellikle kısa süreli hafızayı ve dış uyaranlara tepki süresini etkiler, bu da yaşlıların son zamanlarda meydana gelen şeyleri hatırlamasını veya çevrelerindeki dış faktörlere tepki vermesini zorlaştırır.
- Bazı gen aktivitelerini tersine çevirmek, insan yaşlanmasının tedavisi olabilir.
- Bilim adamları, yetişkin hücreleri embriyo benzeri hücrelere dönüştüren genleri değiştirmeyi denemişlerdir. Yeni elde edilen genler- enjekte edilen fareler, daha yavaş yaşlanmış ve yaralanma durumlarında enjeksiyon almayan farelerden daha hızlı iyileşmişlerdir.
- Yaşlanmanın genellikle epigenetik değişikliklerden veya bir gendeki aktivite seviyelerini etkileyen değişikliklerden kaynaklandığına inanılmaktadır. Bir genin aktivite seviyesi değiştiğinde, kaslar ve zihin gerektiği kadar etkili bir şekilde çalışmayı durdurur ve insanların ölümcül olabilen bir hastalığa yakalanma olasılığı artar.
- Yaşlanma karşıtı araştırmalar, daha düşük kalori alımının ve daha genç test deneklerinden kan transfüzyonunun test hayvanlarında yaşlanmanın etkilerini azaltabileceğini keşfetmiştir.
- Jeanne Calment şimdiye kadar yaşamış en yaşlı kişi olarak kabul edilmiştir. 1875 doğumlu idi ve 1997’de 122 yaşında ölmüştür.
Jeanne Calment 1875 – 1997
- Ortalama yaşam süresi küresel olarak artmıştır, yani hemen hemen her toplum ebeveynlerinden daha uzun yaşam süresi bekleyebilir.
- 2050 yılına kadar dünya nüfusun % 22’si 60 yaş ve üstü olacak.
- Dünya Sağlık Örgütü, Yaş ayrımcılığının ırkçılık veya cinsiyet ayrımcılığından daha yaygın olabileceğini iddia etmektedir.
- 2016 yılında ortalama insan yaşam beklentisi 72 yaşında idi. Küresel ölçekte ortalama ömür beklentisi 2019 yılında 72,6 da kaldı.
- Kadınlar için dünya çapında ortalama yaşam beklentisi 74,2 yıldır.
- Erkekler için dünya çapında ortalama yaşam beklentisi 69,8 yıldır.
- Dünya çapında ortalama yaşam beklentisi 2000’den 2016’ya 5.5 yıl arttı, bu 1960’lardan bu yana en hızlı artış oldu.
- Afrika’nın yaşam beklentisi, 2000’den 2016’ya kadar herhangi bir dünya bölgesindeki en büyük büyüme olan 10,3 yıl arttı.
- Önyargı çalışmalarında, daha genç yüz özelliklerine sahip insanlar, daha yaşlı yüz özelliklerine sahip olanlardan daha olumlu kabul edildi, bu da yaşlılığın Batı toplumlarında olumsuz bir özellik olarak kabul edildiğini düşündürmektedir.
- Yaşlı ve genç insanlar arasındaki iletişim genellikle zor olsa da, bu genç nesillerin birbirlerini anlamadaki gerçek bir yetersizlikten ziyade yaşlı insanlar hakkında sahip olabileceği örtülü yanlılıklardan kaynaklanmaktadır.
- Metabolizma oranları insanlar yaşlandıkça yavaşlarken, düzenli egzersiz metabolizmaları yaşlılığa rağmen daha verimli çalıştırabilir.
- Eksantrik egzersiz (kasları kasılma yerine uzatan hareketler) yaşlanma belirtilerini azaltmaya ve hatta tersine çevirmeye yardımcı olabilir ve insanları daha uzun süre genç görünmeye ve hissetmeye devam edebilir.
- 65 yaşın üzerindeki insanların sadece % 3,6’sı huzurevinde yaşamaktadır. Yaşlı erkeklerin bir eşle yaşamaları, yaşlı kadınların ise yalnız yaşaması daha olasıdır.
- 5 yaşlı yetişkinden 4’ü en az bir kronik rahatsızlık veya kalp rahatsızlığı, artrit veya osteoporoz gibi hastalıklarla ve % 50’si en az iki hastalıkla birden mücadele etmektedir.
- 75 yaşına geldiğinde, her 3 erkekten 1’i ve her 2 kadından 1’i herhangi bir fiziksel aktivitede yer alamaz durumda olacaktır.
- 65 yaşın üzerindeki kişiler 22 ila 44 yaşlarındaki insanlardan 3 kat daha sık doktora giderler.
- 40’lı yaşlarınızdan sonra diğer insanların duygularına geçmişteki dönemlerinizden daha fazla bağlısınızdır. Bu bağlılık başkalarının nasıl düşündüklerini ve hissettiklerini anlamayı ve sevdiklerinizle yaşamayı kolaylaştırabilir. Ayrıca iş arkadaşlarınızla daha iyi geçinmenize yardımcı olabilir.
- Muhtemelen yaşlandıkça, en azından 60’larınızda hayatla daha uyumlu hale gelirsiniz. Bilim adamları bunun neden olduğunu tam olarak bilmeselerde bazı teorileri vardır. Yaşlı insanlar duygularını daha iyi kontrol edebilir ve hayattan en iyi şekilde nasıl yararlanabileceğine daha fazla odaklanabilirler.
- Yaşlanmanın avantajları da vardır. Birincisi, öğrendiklerinizi kullanma konusunda daha iyisinizdir. Buna kristalize zeka denir ve 65 ya da 70 yaşında olsanız bile iyileşmeye devam eder.
Yaşlılıkta daha tatminkar cinsellik yaşanabilir
- Yaşlı kadınlar genç yaşlarına oranla daha az seks yapabilirler, ancak 40 yaş ve üstü kadınlarda yapılan bir çalışmada, araştırmacılar cinsel tatminin yaşla birlikte iyileştiği gösterilemiştir. 80 yaş üstü kadınların, seks sırasında memnun olduklarını söyleme olasılıkları 55 ila 79 arasındakilere göre daha yüksektir.
- Başınızdaki saçlar kaybolmaya başladığında, başka tuhaf yerlerde kıllar ortaya çıkmaya başlayabilir. Yaşlı erkeklerin burun ve kulaklarındaki büyük kıllar bunlara örnektir. Yaşlı kadınlar çenelerinde küçük tüyler fark edebilirler. Tüm bunlar hormonlardaki değişikliklerden kaynaklanır.
- 60’lı yaşlarınızda her zaman olmak istediğiniz sabah insanı olma şansınız yüksektir. Yaşlandıkça uyku düzenlerimiz değişebilir, bu nedenle daha erken uyur ve daha erken uyanırız. Bir çalışmada, 65 yaş üstü insanların gece boyunca uyanma eğiliminde olsalar da, çoğu düzenli olarak iyi bir gece uykusu aldıklarını söylemişlerdir.
- 70’lerinize geldiğinizde, hayatınızın çoğunda derdini çektiğiniz migren ortadan kaybolabilir. Kadınların sadece % 10’u ve 70 yaş üstü erkeklerin % 5’i hala migren ağrısı çektiklerini bildirmişlerdir.
- Eğlenceli bir ikinci kariyeriniz yoksa erken emeklilik sağlığınız için en iyi şey olmayabilir. Uzun Ömür Projesi adlı bir çalışmada, sevdikleri bir işte çalışan kişilerin daha uzun yaşadığı ortaya konulmuştur. İyi arkadaşlar ve iyi bir evlilikle birlikte, iyi bir iş uzun yaşamanın sırrı olabilir.
- Yaşlandıkça servet, eğitim, sağlık ve kariyer ile birlikte benlik saygısı artar. Ancak 60 yaşından sonra bir düşüş olur. Bunun nedeni, insanların sağlık sorunları yaşamaya başlaması ve emekli olduktan sonra yeni bir amaç duygusu aramaya başlamasıdır.
- Amerikan Psikoloji Derneği’nin Amerika’daki yıllık Stres raporuna göre, 2. dünya savaşından hemen sonraki yıllarda doğanların kendilerinden daha genç kuşakta olanlara oranla daha az stres yaşadıklarını bildirmiştir.
- Ne kadar uzun süre hayatta olursanız, yerçekimi o kadar çok azalır. Omurganızdaki kemikler arasındaki boşluklar – omurlar – birbirine yakınlaşır. Bu durum insanı, yaşlandıkça yaklaşık 3 cm daha kısa hale getirebilir.
Facebook Yorumları
Son Yorumlar